Ewaluacja polityk publicznych opiera się na kilku podstawowych założeniach, które stanowią bazę do prowadzonych przez Instytut Analiz Rynku Pracy badań:
- Ewaluacja powinna być systematyczną i obiektywną oceną programu lub polityki, ich założeń, procesu realizacji i rezultatów pod względem adekwatności, skuteczności, trwałości, efektywności i użyteczności. Powinna dostarczać rzetelnych i użytecznych informacji wspierając w ten sposób proces decyzyjny oraz współdziałanie interesariuszy.
- Badania ewaluacyjne powinny uwzględniać wskaźniki o charakterze społecznym i ekonomicznym. Rzetelnie oceniać jakość i efektywność programów, projektów oraz polityk publicznych. Zalety ewaluacji, jeśli prowadzona jest poprawnie, stanowi ą przede wszystkim: uwzględnianie perspektyw interesariuszy, wykorzystanie możliwie dużej liczby źródeł danych i informacji, budowanie zaufania do efektów prac badawczych, a także inicjowanie zmian postaw jednostek i grup w kierunku większej otwartości na zmiany, innowacje i podnoszenie jakości własnych działań.
- Nowoczesne zarządzanie w administracji publicznej związane musi być z pojęciem ewaluacji. Takie podejście zakłada zwiększenie roli interesariuszy nie tylko w trakcie planowania i tworzenia polityk (dokumentów strategicznych), ale również wdrażania tych polityk i zakończenia pewnych ich etapów. Realizacja polityk publicznych powinna skupiać się na rezultatach i wynikach oraz na ocenie szerszego kontekstu oddziaływania programu.
Instytut Analiz Rynku Pracy poodejmuje projekty ewaluacyjne na każdym etapie wdrażania polityki/projektu. Prowadzi badania ex-ante, on-going i ex-post. Uwzględnia, zgodnie z unijnymi standardami, pięć kryteriów:
Trafność (adekwatność) (Relevance): to stopień, w jakim cele przedsięwzięcia są zgodne z wymaganiami beneficjenta, potrzebami lokalnymi oraz politykami i priorytetami partnerów i donatorów.
Efektywność (Efficiency): to relacja między produktami, rezultatami a środkami (w szczególności finansowymi) przeznaczonymi dla ich uzyskania.
Skuteczność (Effectiveness): to stopień, w jakim przedsięwzięcie osiągnęło zakładane cele. Porównanie tego co zostało zrobione, z tym co było planowane.
Użyteczność/oddziaływanie (Impact): ocena szerszych konsekwencji interwencji (o charakterze gospodarczym, społecznym, politycznym, technicznym czy środowiskowym, na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym), zarówno pozytywnych, jak i negatywnych.
Trwałość (Sustainability): to stopień, w jakim efekty przedsięwzięcia oddziaływają po jego zakończeniu. To prawdopodobieństwo kontynuacji tych efektów w długim okresie.
Powyższe kryteria mają bezpośredni związek z poszczególnymi elementami logiki programu lub interwencji publicznej (opracowanie na podstawie materiałów DG Regio):
